Bạn có từng trải qua cảm giác này chưa? Vừa bước vào một căn phòng, bạn ngay lập tức quên mất lý do mình đến đó, như thể não bộ đột nhiên bị ‘đứt mạch’ hoặc vừa trải qua một cơn mất trí nhớ tạm thời. Chuyện gì đang xảy ra vậy? Có phải não đang gặp vấn đề gì hay không?
Chuyên gia giải thích tại sao chúng ta lại dễ dàng quên nhanh mọi thứ. (Ảnh: ImageFlow/ Shutterstock)
Để hiểu tại sao con người quên nhanh chóng, trước tiên chúng ta cần làm rõ một số khái niệm về trí nhớ và cách nó hoạt động.
Trí nhớ là gì?
Trí nhớ (hay ký ức) là khả năng lưu trữ thông tin về các tác động từ môi trường bên ngoài cũng như các phản ứng bên trong cơ thể.
Khi các tế bào thần kinh hoạt động cùng nhau sẽ kết nối với nhau. Nói cách khác, khi suy nghĩ hoặc học hỏi điều gì đó, các tế bào thần kinh cụ thể sẽ được kích hoạt. Khi một nhóm tế bào thần kinh nhất định được kích hoạt đồng thời, chúng kết nối với nhau để tạo thành mạng lưới dày đặc. Quá trình này được gọi là liên kết sợi thần kinh. Vì vậy, bất cứ khi nào các tế bào thần kinh tương tự được kích hoạt, toàn bộ mạng lưới sẽ được kích hoạt lại, điều này tạo ra hiện tượng nhớ lại.
Quên là gì?
Bộ não con người hoạt động dựa trên sự liên tục của quá trình quên và ghi nhớ. Trong nhiều trường hợp, chúng ta chỉ giữ lại những chi tiết cụ thể. Thực tế, việc quên có thể xảy ra do sự can thiệp của các ký ức khác và sự phai nhạt của thông tin.
Việc tiếp nhận thông tin mới có thể ảnh hưởng đến trí nhớ về thông tin cũ, đặc biệt khi hai thông tin này tương tự nhau. Một khả năng là các mạch thần kinh liên quan đến trí nhớ cũ bị tái cấu trúc, làm cho việc truy cập và ghi nhớ trở nên khó khăn hơn. Điều này dẫn đến hiện tượng mà chúng ta gọi là quên.
Về cách mà ký ức bị lãng quên, “đường cong quên lãng” của Ebbinghaus là một ví dụ tuyệt vời. Tiến sĩ Graf giải thích ý nghĩa của đường cong này như sau:
Trong vòng vài giờ sau một lớp học, hầu hết những gì được nghe, nhìn thấy hoặc thảo luận đều bị lãng quên; những gì bạn mất đi là các chi tiết. Nếu bạn ghi chép trong suốt buổi học và xem lại chúng sau 24 giờ, chắc chắn bạn sẽ không nhớ được nội dung của các ghi chép đó. Bạn có thể tự hỏi: ‘Tại sao mình lại viết điều này?’”
Tại sao chúng ta thường quên mọi thứ ngay khi vừa nghĩ về chúng?
Susanne Jaeggi, giáo sư tâm lý học tại Đại học Northeastern, cho rằng trí nhớ không phải là điều đơn giản. Nó bao gồm nhiều thành phần và được liên kết với nhiều quá trình nhận thức khác nhau.
Earl K. Miller, giáo sư khoa học thần kinh tại MIT, cho rằng bộ nhớ làm việc giống như “bản phác thảo của suy nghĩ có ý thức.” Mỗi thông tin mới, cuộc đối thoại nội tâm và đầu vào từ các giác quan đều đi qua bộ nhớ làm việc. Do đó, có thể nói rằng một số đặc điểm nhất định của bộ nhớ làm việc có thể giải thích tại sao mọi người thường quên ngay những suy nghĩ này.
Bộ nhớ làm việc có dung lượng rất hạn chế. Các nhà tâm lý học ước tính rằng mọi người chỉ có thể lưu giữ khoảng từ 4 đến 7 “khối” thông tin, chẳng hạn như chữ cái, số, từ hoặc cụm từ trong bộ nhớ.
Ông Miller giải thích rằng, thay vì tiếp nhận tất cả các ‘khối’ thông tin cùng một lúc, bộ não thường chuyển từ ý tưởng này sang ý tưởng khác. Điều này khiến con người dễ bị lạc trong sự hỗn loạn.
Ngoài ra, não còn nhanh chóng loại bỏ những thông tin không quan trọng khỏi bộ nhớ làm việc để nhường chỗ cho thông tin mới. Do đó, trừ khi những ký ức ngắn hạn này được chuyển hóa thành ký ức dài hạn, nếu không, chúng sẽ nhanh chóng biến mất.
Trên thực tế, bộ não không thể thực hiện nhiều nhiệm vụ đồng thời cùng một lúc. Ông Miller giải thích rằng bộ não phải “ưu tiên” các ý tưởng khác nhau khi bộ nhớ làm việc của chúng ta liên tục tiếp nhận thông tin mới từ bên ngoài. Điều này đòi hỏi nỗ lực và sự chú ý từ con người. Nếu sự chú ý chỉ tập trung vào một suy nghĩ hoặc chuyển sang một địa điểm mới, não sẽ không thể theo dõi những suy nghĩ trước đó, dẫn đến việc lãng quên.
Ông đề cập rằng khi não bị mệt mỏi hoặc tổn thương do rượu và các loại ma túy khác, nó sẽ quên mọi thứ một cách nhanh chóng. Bên cạnh đó, tuổi tác cũng là một yếu tố then chốt. Chức năng bộ nhớ làm việc của một người thường đạt đỉnh ở độ tuổi 20, sau đó bắt đầu suy giảm vào tuổi trung niên.
Để tránh quên quá nhiều thông tin, ông Miller khuyên mọi người không nên thực hiện nhiều việc cùng một lúc. Tình huống đa tác vụ có thể khiến con người dễ quên hơn.
Cô Jackie chia sẻ những lời khuyên về các biện pháp cần thực hiện khi bạn quên điều gì đó, nhằm tái tạo và làm rõ bối cảnh.
Cô nói: “Điều này có nghĩa là bạn nên quay lại căn phòng mà bạn đã ở hoặc hồi tưởng lại những suy nghĩ của mình. Những gợi ý liên quan này có thể giúp não bộ có thêm động lực, cho phép nó quay ngược lại trong vài giây trong bộ nhớ làm việc và khôi phục những suy nghĩ trước khi chúng hoàn toàn biến mất.”
…
Trúc Nhi t/h
Kính mời quý vị xem bài viết chi tiết tại đây: https://trithucvn2.net/doi-song/tai-sao-chung-ta-thuong-quen-ngay-nhung-dieu-vua-nghi-toi.html
Leave a Comment