Ý NGHĨA THƯ PHÁP CHỮ THỌ (壽):
Theo ‘Thuyết văn giải tự’- cuốn tự điển phân tích và giảng giải cấu tạo Hán tự thì: “Thọ, cửu dã”, nghĩa là: “Thọ chính là lâu dài vậy”. Thế nên khi nói con người thọ nghĩa là sinh mệnh được kéo dài, cũng gọi là trường thọ.
Bí quyết để đạt được trường thọ nằm ở ngay cách viết chữ Thọ này. Chiết tự chữ Thọ (壽) là: Sỹ Nhất Công Nhất Thốn Khẩu (士一工一寸口), nghĩa là kẻ sỹ (士) có trí tuệ, tri thức lý trí hiểu đạo lý quy luật tự nhiên, một mặt (一) làm việc (工), cống hiến cho nhân quần cho xã hội, một mặt (一) tu tốt cái miệng của mình (口), ăn uống, nói năng có chừng mực (寸), bởi vì “Bệnh theo miệng mà vào, họa theo miệng mà ra”.
Khổng Tử cũng nói: “Trí giả lạc, nhân giả thọ”, nghĩa là: người có trí tuệ thì vui vẻ, người có lòng nhân thì trường thọ. Thế nên với người thường, chỉ cần giảm bớt dục vọng, nhân ái bao dung với mọi người thì cũng đã có thể kéo dài tuổi thọ rồi.
————CHIẾT TỰ————
THỌ 壽 theo Đạo Đức Kinh!
壽 khi hội đủ ý nghĩa từ năm từ: sĩ 士, công 工, nhị 二, khẩu 口, thốn 寸.
1. SĨ 士
Nghĩa là người có học. Bàn rộng: Người có học là người biết mình và biết người.
Bởi lẽ: 知人者智，自知者明。
Phiên âm: Tri nhân giả trí, Tự tri giả minh.
Biết người là người khôn ngoan, tự biết mình là người sáng suốt. (Trích Đạo Đức Kinh)
Biết người, mới chỉ là người khôn ngoan – yếu tố cần. Biết mình, đó chính là người sáng suốt – yếu tố đủ. Kẻ sĩ là người lĩnh hội được hai yếu tố cần và đủ: khôn ngoan – sáng suốt.
2. CÔNG 工
Nghĩa là làm việc cách khéo léo. Bàn rộng: Người làm việc khôn khéo luôn thắng được người khác và tự thắng được mình. Chính vì:
勝人者有力，自勝者強。
Phiên âm: Thắng nhân giả hữu lực. Tự thắng giả cường.
Thắng được người là có sức mạnh, Thắng được mình là người kiên cường.
(trích Đạo Đức Kinh)
Thắng được người, đó chỉ là ngoại lực – yếu tố cần. Thắng chính mình, đó chính là nội lực – yếu tố đủ. Cân bằng được âm - dương, nội lực - ngoại lực, đó là phẩm chất của người làm việc khéo léo.
3. NHỊ 二
Nghĩa là thay đổi. Bàn rộng: Con người cần biết thay đổi cho phù hợp hoàn cảnh nhưng không được đánh mất chính mình.
Vì: 知足者富。強行者有志。
Phiên âm: Tri túc giả phú. Cường hành giả hữu chí.
-
Kẻ biết đủ là người giàu có; Kẻ cố gắng là người có chí.
(Đạo Đức Kinh)
Cũng trong Đạo Đức Kinh, chương 46, Lão Tử nói:
禍莫大於不知足，咎莫大於欲得。故,知足之足，常足矣。
Phiên âm: Họa mạc đại ư bất tri túc, cữu mạc đại ư dục đắc. Cố, tri túc chi túc, thường túc hĩ.
Nghĩa: “Họa không gì lớn bằng không biết đủ, hại không gì bằng tham muốn cho được nhiều. Cho nên đủ là biết đủ, tất luôn luôn đủ.”
Trong bài thơ Chữ Nhàn, cụ Nguyễn Công Trứ cũng đã khẳng định:
知足便足, 待足何時足, 知閑便閑, 待閑何時閑?
Tri túc tiện túc, đãi túc hà thời túc, Tri nhàn tiện nhàn, đãi nhàn hà thời nhàn?
(Biết đủ là đủ, mong đủ bao giờ mới đủ. Biết nhàn thì nhàn, đợi nhàn bao giờ mới nhàn).
Người biết tự mình thay đổi, tự mình cố gắng tất sẽ sống trường thọ.
4. KHẨU 口
Nghĩa là con đường cần để ra vào. Bàn rộng: Ai biết đi con đường ngay chính, người ấy sẽ sống lâu.
Trong Đạo Đức Kinh, chương 33, Lão Tử nói:
不失其所者久。
Bất thất kỳ sở giả cửu.
-
(Không mất nơi chốn của mình thì được trường tồn).
Nơi chốn đây chính là Đạo, là con đường dẫn đến Chân – Thiện – Mỹ. Vậy để trường thọ, con người phải luôn khao khát tìm kiếm Chính Đạo.
5. THỐN 寸
Nghĩa là ngắn ngủi. Bàn rộng: Cuộc đời con người thật là ngắn ngủi. Đem ba vạn sáu ngàn ngày của con người so với sự trường tồn của đất trời thì có đáng gì đâu.
Trong Đạo Đức Kinh, chương 33, Lão Tử nói:
死而不亡者壽。
Tử nhi bất vong giả thọ.
(Chết mà không mất là sống lâu). Chết không mất Đạo nghĩa là cùng trường tồn với Đạo. Đời người là hữu vi, Đạo là vô vi. Khi hữu vi hòa cùng vô vi thì vạn vật quy tụ về với Đạo.
Theo Đạo Đức Kinh, chương 33, THỌ là:
知人者智，
自知者明﹔
勝人者有力，
自勝者強。
知足者富。
強行者有志。
不失其所者久。
死而不亡者壽。
---✩---
---✩---
Nhật nguyệt thực tăng tùng bách kỷ
Sơn xuyên thiêm hộ thử miêu xuân.
Phúc như đông hải trường lưu thủy
Thọ tỉ nam sơn bất lão tùng.
---✩------✩---
“Muốn cho nhị mộc thành lâm,
Trồng cây chỉ tử tiếng tăm lâu ngày.”
Ý NGHĨA TRANH MỪNG THỌ VÀ Ý NGHĨA CÂU "PHÚC NHƯ ĐÔNG HẢI, THỌ TỶ NAM SƠN" (福如東海，壽比南山):
Câu thơ ” phúc như đông hải thọ tỷ nam sơn” thường là lời chúc thọ của bề dưới dành cho ông bà, cha mẹ, người trên được tuổi 60, 70 trở lên, câu thơ này thườn gắn liền với những bức tranh mừng thọ cổ kính. Vậy ý nghĩa của câu phúc như đông hải thọ tỷ nam sơn là gì?
“THỌ” là chỉ cho những người có tuổi tác cao (tức là cao niên, sống lâu) nên con cháu trong gia đình hoặc là thân tộc làm lễ mừng thọ các Cụ.
Đó là tấm lòng hiếu thảo của con người đối với Ông Bà Cha Mẹ. Chữ “THỌ” trong lễ mừng thọ cũng có thể phân ra nhiều bậc, để biết bậc nào là thọ thấp, thọ cao, thọ nhiều tuổi, ít tuổi v.v… nên chúng ta một khi nghe được những từ ngữ trong lời chúc thọ, thì sẽ biết được vị ấy thọ ở cấp nào.
“Mừng Thọ” hay chữ “Chúc Thọ” là từ 60 tuổi trở lên.
“Trung Thọ” là từ 70 tuổi trở lên.
“Thượng Thọ” là từ 80 tuổi trở lên.
“Đại Thọ” là từ 90 tuổi trở lên.
Còn những lời chúc “Vạn Thọ”, “Trường Thọ” cũng có thể ám chỉ cho những bậc đã sống từ trăm tuổi trở lên. Chúc thọ thường đi với lời chúc “Phúc như đông hải trường lưu thủy. Thọ tỷ nam sơn bất lão tùng”
Phúc tựa biển đông dòng chảy mãi, thọ ví non nam tùng không già, Phúc như đông hải tức là phúc lộc luôn dồi dào như nước ngoài biển đông, thọ tỷ nam sơn gắn liền với điển tích xưa của Trung Quốc , Nam Sơn là nơi mọc rất nhiều trúc, nhiều không thể đếm nổi, bởi vậy, nói thọ tỉ Nam Sơn là sống được nhiều tuổi như là Nam Sơn có nhiều trúc vậy.
Leave a Comment